Bữa ăn phụ tiện lợi và đủ chất khi tập thể dục

Thức ăn là một thành phần quan trọng để thành công trong tập luyện thể dục thể thao. Trong một buổi tập, các kho năng lượng (glycogen) bị cạn kiệt, mô cơ bị hư và chất lỏng cùng với chất điện phân bị mất đi do đổ mồ hôi. Sau khi tập luyện, cần bổ sung các chất dinh dưỡng đã cạn kiệt cho cơ thể. Một bữa ăn phù hợp sẽ giúp cơ thể tổng hợp protein để sửa chữa và xây dựng các mô cơ mới và khôi phục sự cân bằng chất lỏng và điện giải.

Nếu không có đủ chất dinh dưỡng để khôi phục lại lượng glycogen cạn kiệt, sự cân bằng protein vẫn duy trì ở trạng thái âm. Bỏ qua bữa ăn sau khi tập có thể góp phần làm mất cân bằng hoặc môi trường sinh lý tiêu cực không có lợi cho việc xây dựng mô cơ. Do đó, mục tiêu là phải duy trì sự cân bằng protein hoặc protein dương tính bằng cách ăn đủ lượng chất dinh dưỡng đa dạng trước, trong, và đặc biệt là sau khi tập thể dục.

Bữa ăn trước và sau khi tập luyện không nhất thiết phải phức tạp, cũng không đòi hỏi phải tốn tiền. Tất nhiên bạn có thể mua các loại thực phẩm thương mại đắt tiền như bột protein (thường gọi là sữa bột dinh dưỡng cho người tập gym, chơi thể thao) bởi sự tiện lợi của nó. Nhưng bạn cũng có thể tự mua thực phẩm và chuẩn bị thức ăn một cách dễ dàng và phù hợp hơn với túi tiền. Những thực phẩm gợi ý cho một bữa ăn bổ sung sau tập luyện cho bạn là: thịt nạc (thịt gà, thịt bò, thịt thăn lợn), trứng, sữa chua, gạo lứt, hạt diêm mạch (quinoa), trái cây, sôcôla, sữa, bột đậu các loại. Bạn có thể trữ sẵn những thực phẩm này trong tủ lạnh để khi cần có thể sử dụng. Dưới đây là một số món ăn dễ làm đảm bảo tiêu chí nhanh - rẻ - đủ chất mà bạn có thể thực hiện để ăn sau khi tập 30-60 phút.

Nguyên liệu làm bột dinh dưỡng cho người tập thể thao.

Ức gà hấp

Một cái ức gà, bỏ da có thể hấp với lá chanh, hấp sả tùy ý. Ức gà làm sạch, pha miếng vừa ăn, bỏ vào bát cho vào nồi với một lượng nước vừa đủ hấp cách thủy cho tới chín. Có thể bỏ lò vi sóng cũng cho hiệu quả tương tự. Ức gà hấp chấm muối chanh ớt.

Sa lát gà sốt sữa chua

Nguyên liệu cần chuẩn bị gồm 1 lạng ức gà, 2 quả cà chua bi, 4 quả nho, 1 cây xà lách, 1 hộp sữa chua không đường. Ức gà bỏ da, luộc chín, xé nhỏ. Cà chua và nho cắt đôi. Rửa sạch xà lách, vẩy ráo nước, xếp vào bát tô hoặc thẩu. Cũng có thể cắt xà lách thành miếng cho vừa ăn. Sắp cà chua, nho đều xung quanh rồi cho thịt gà vào giữa. Lúc ăn cho sữa chua không đường lên trộn đều rồi ăn. Món ăn này có thể được biến tấu với thịt thăn luộc hoặc trứng gà luộc cắt miếng.

Bánh mỳ bơ lạc

Một lát bánh mỳ, loại bánh mỳ Pháp hay bánh mỳ bague. Bánh nướng lên cho vừa nóng giòn, phết bơ lạc lên bánh sau đó phủ lên một lớp mứt hoa quả như mứt cam, mứt dâu. Bơ lạc chứa chất đạm thực vật, chất béo tốt và chất xơ cao.

Tùy theo lượng tập mà bạn cần xây dựng một thực đơn cho phù hợp (bao nhiêu protein, bao nhiêu carbohydrate), người cần tăng cơ bắp hoặc tập để lên cân sẽ ăn khác với người tập giữ dáng hoặc tập để giảm béo.

Bữa ăn nhẹ trước khi tập 30 phút cũng rất cần thiết, nhất là những người làm văn phòng, thường đến chỗ tập ngay sau giờ tan sở. Với điều kiện như vậy, bữa ăn nhẹ nên gọn nhẹ và tiện lợi. Bạn có thể xem xét các gợi ý sau đây:

Sữa chua đặc (sữa chua Hy Lạp) với 1/2 ly trái cây hoặc chuối.

Chuối trộn với 1 muỗng canh bơ hạnh nhân hoặc bơ lạc (15ml).

Sôcôla ít béo (low-fat).

Sữa chua Hy Lạp

Sữa chua đặc tách nước hay còn gọi là sữa chua Hy Lạp là một gợi ý thú vị. Đây là một loại thực phẩm giàu protein, ngon và dễ pha trộn với các loại hoa quả, nhất là chuối (một thứ quả giàu năng lượng) cho phép ta nhanh chóng có một món ăn giàu dinh dưỡng. Cách làm sữa chua Hy Lạp không khó. Trước hết ta cần có sữa chua thông thường, tốt nhất là sữa chua tự lên men, khoảng 1kg. Dụng cụ để tách nước cho sữa chua là một thố có nắp, một rây lọc có chân (kích thước nhỏ vừa lọt vào thố), một khăn vải sạch. Tất cả các dụng cụ đều phải sạch, được khử trùng bằng nước sôi trước khi làm. Đặt rây lọc vào thố, phủ khăn vải vào trong rây lọc. Sau đó đổ sữa chua đã khuấy đều vào rồi đậy nắp lại. Nước sữa chua sẽ từ từ thấm qua khăn rơi xuống đáy thố. Để thố sữa chua vào tủ lạnh khoảng 8-10 tiếng là được. Sữa chua lúc này đã được tách bớt nước trở nên đặc hơn nhiều (còn lại khoảng 1/3 lượng ban đầu) nhưng ngon và giàu dinh dưỡng hơn so với cùng một lượng sữa chua thường. Bảo quản sữa chua này trong tủ lạnh được cả tuần đến 10 ngày. Đây là thực phẩm rất tiện cho bữa ăn nhẹ trước khi đi tập của dân văn phòng.

Bột dinh dưỡng từ các loại đậu

Một cốc bột đậu các loại có thể cung cấp nhiều protein cho dân tập gym hay tập yoga. Cách làm rất đơn giản: chọn mua đậu nành (30%), đậu xanh (25%), đậu đen (10%), đậu đỏ (25%), gạo lứt (10%). Các loại đậu, gạo lứt rửa sạch, phơi khô rồi đem rang chín. Khi rang phải rang riêng từng loại. Đậu không chín mà đem xay sẽ khiến đau bụng. Rang quá lửa bị cháy sẽ giảm chất dinh dưỡng và mùi vị kém ngon. Nguyên liệu rang xong để nguội, đem ra hàng chuyên xay bột để xay cho mịn. Cất vào lọ mỗi lần lấy ra pha với nước nóng khoảng 50-100g bột. Uống nhiều hơn sẽ dễ bị đầy bụng. Bột đậu có nhiều dinh dưỡng, đạm, vitamin và chất xơ, lại rẻ tiền.

Trên đây chỉ là một vài gợi ý để bạn lập thực đơn phù hợp với điều kiện của bản thân, qua đó bạn có thể điều chỉnh và phát triển thêm. Ngoài ra, bạn nhất định không được bỏ qua bữa ăn chính và nhớ uống nhiều nước.

Trần Hoài

Cách ăn hoa quả đúng cho người tiểu đường

Vậy làm thế nào để vừa kiểm soát tốt đường huyết, lại không bị thiếu chất – nhất là các vitamin và khoáng chất là câu hỏi thường trực cho mọi bệnh nhân tiểu đường. Câu trả lời nằm ở việc bổ sung các loại hoa quả và trái cây hàng ngày.

Mặc dù trái cây nhiều đường tự nhiên, nhưng nó là thực phẩm vô cùng cần thiết, cung cấp nhiều chất dinh dưỡng khác nhau như vitamin, chất xơ, chất chống ôxy hóa ... có lợi cho bệnh nhân tiểu đường. Các loại trái cây đều có hàm lượng nước lớn, chiếm 75-95%, giúp bổ sung lượng nước cần thiết cho cơ thể. Vitamin C trong trái cây giúp tăng cường hệ miễn dịch, chống lại bệnh tật. Tuy nhiên điều cần lưu ý là trái cây sấy khô bao giờ hàm lượng đường cũng cao hơn trái cây tươi.

TS Pradeep Gadge, một chuyên gia dinh dưỡng Ấn Độ trả lời tất cả các thắc mắc của bệnh nhân tiểu đường liên quan đến việc bổ sung trái cây, hoa quả đúng.

Những người bị bệnh tiểu đường chỉ có thể ăn một số loại hoa quả nhất định?

Đây là một quan niệm sai lầm mà nhiều người mắc phải. Thực tế là một bệnh nhân tiểu đường có thể ăn tất cả các loại trái cây, nhưng với số lượng hạn chế. Vì trái cây cung cấp nước, đường, chất xơ, vitamin C, vitamin nhóm B, chất khoáng canxi, magie, kali... đều rất tốt cho cơ thể.

Người bị bệnh tiểu đường nên làm theo các hướng dẫn chung khi ăn trái cây?

Không hẳn như vậy. Tiểu đường là một tình trạng phức tạp và mỗi người bệnh tiểu đường được điều trị bằng một phương pháp khác nhau tùy thuộc vào giai đoạn mắc bệnh, mức độ bệnh và thể trạng của mỗi người... Do đó không thể có một hướng dẫn chung cho tất cả bệnh nhân tiểu đường trong việc ăn hoa quả. Ví dụ như 2 bệnh nhân là bố con đều mắc bệnh tiểu đường, người bố đã mang trong mình căn bệnh này 15-20 năm, trong khi người con mới mắc bệnh cách đây 2 tháng. Người bố nếu ăn 1 quả chuối, mức độ đường huyết có thể tăng lên tới 80 mg/dL, nhưng con trai của ông ta có thể không có mức đường lên cao như vậy sau khi cùng ăn chuối. Đó là do người con mới mắc bệnh, tuyến tụy vẫn kiểm soát tốt lượng đường, nên không bị đường huyết tăng vọt. Vì vậy việc ăn trái cây còn tùy thuộc vào giai đoạn nào của bệnh tiểu đường và đối tượng mắc bệnh có sức khỏe như thế nào...

Có loại cây nào được khuyến cáo cho những người có bệnh tiểu đường không?

Có. Các loại trái cây có chỉ số đường thấp (GI) có thể là một lựa chọn tốt như táo, cam, dâu tây, chanh và mận. Một số loại trái cây như nho, xoài, chuối, mãng cầu, sầu riêng, mít, vải, nhãn .... có thể được ăn nhưng với số lượng hạn chế (1 hoặc 2 lát) vì chúng có hàm lượng đường cao. Các loại trái cây chua như bưởi, cam, chanh, ổi, táo... có thể ăn với số lượng nhiều hơn. Ngoài ra các chuyên gia dinh dưỡng cũng khuyến cáo thêm người tiểu đường nên tránh ăn trái cây quá chín vì lúc đó lượng đường trong trái cây lên cao nhất.

Người mắc bệnh tiểu đường có nên uống nước ép trái cây?

Các loại nước ép trái cây không phải là thức uống lý tưởng cho bệnh nhân tiểu đường, thậm chí cả những loại nước ép đóng hộp có ghi nhãn là không đường (sugar-free). Nước trái cây là một trong những nguyên nhân làm lượng đường trong máu tăng đột ngột. Việc nhai hay ăn bằng miệng làm cơ thế hấp thụ dần lượng đường đưa vào, nếu có sự gia tăng hàm lượng đường nó cũng diễn ra chậm hơn. Ngoài ra việc ăn hoa quả còn làm tăng hàm lượng chất xơ cho cơ thể, giúp chống táo bón, giảm mỡ máu....

Người tiểu đường nên ăn trái cây khi nào?

Nếu bệnh nhân tiểu đường ăn trái cây ngay sau bữa ăn trưa hoặc ăn tối có thể làm gia tăng lượng đường trong máu. Phải có khoảng cách ít nhất 2 giờ sau các bữa ăn mới nên dùng trái cây, ăn trái cây lúc này sẽ không làm đường huyết của người bệnh bị tăng đột ngột. Thời gian lý tưởng để ăn trái cây là giữa buổi sáng, khoảng 11 giờ sáng hoặc vào buổi tối lúc 5 giờ chiều.

Những lưu ý khi ăn trái cây ở người tiểu đường:

-Không ăn nhiều một loại trái cây nhất định, nên ăn đa đạng.

-Hạn chế ăn trái cây khô, đóng hộp.

-Ăn trái cây xa các bữa ăn chính, nhưng không được thay thế bữa ăn chính.

-Nên vừa ăn vừa tự “nghe ngóng” bản thân bởi cơ thể mỗi người thường phản ứng khác nhau tùy thuộc vào mức độ bệnh và thể trạng của mỗi người.

-Nên ăn trái cây cả quả, không ăn bằng cách ép nước.

-Chỉ nên ăn tối đa 3 lần trái cây mỗi ngày.

Hải Yến

(Theo Healthsite)

Chữa cảm cúm với mùi tàu

Rau mùi tàu thường được sử dụng làm gia vị giúp ngon miệng, tiêu hóa tốt. Là cây thảo sống hàng năm hay vài năm, có thân mọc đứng, phân nhánh ở ngọn, cao 15 - 50 cm.

Lá mọc sát đất thành hình hoa thị ở gốc, có phiến mỏng, thuôn, hình mũi mác, thon hẹp lại ở gốc, mép có răng cưa, hơi có gai. Lá ở thân càng lên càng ngắn, nhỏ dần, có nhiều răng cưa và gai sắc hơn. Hoa màu trắng lục, mọc thành tán. Quả hình cầu, hơi dẹp, có vẩy. Toàn cây có tinh dầu, nên có mùi thơm. Rau mùi tàu chứa nhiều protid, glucid, cellulose, calcium, phosphor, sắt, vitamin B1 và vitamin C.

Cây mọc hoang và trồng bằng hạt nơi ẩm ướt. Để làm thuốc dùng toàn cây rau mùi (tươi hay phơi khô), thu hái quanh năm. Theo y học cổ truyền, rau mùi tàu có vị cay hơi đắng, thơm, tính ấm, có tác dụng sơ phong thanh nhiệt, kiệm tỳ, hành khí tiêu thũng, giảm đau.

Rau mùi tàu là gia vị thơm ngon, giúp tiêu hóa tốt.

Một số bài thuốc theo kinh nghiệm

Bài 1: Chữa cảm cúm: Rau mùi 40g, gừng tươi 3 lát, ngải cứu và cúc tần mỗi thứ 20g. Rửa sạch, thái nhỏ, gừng đập dập. Tất cả cho vào ấm sắc với 500ml nước, đến khi còn 100ml thì đổ ra, uống nóng, mỗi ngày 2 lần. Sau khi uống, nằm trong chăn ấm để cho ra mồ hôi, rồi lau khô người.

Bài 2: Chữa cảm mạo: Mùi tàu khô 10g, cam thảo đất 6g. Rửa sạch đổ vào ấm với 300ml nước, đun sôi trong khoảng 15 phút, rồi chia làm 3 lần, uống trong ngày.

Hoặc có thể lấy 20g rau mùi tàu rửa sạch, thái khúc, 30g thịt bò băm nhỏ, vài lát gừng tươi. Đem nấu chín với 400ml nước. Món này ăn nóng. Khi ăn cho thêm ít hạt tiêu.

Bài 3: Chữa hôi miệng: Lấy 1 nắm rau mùi tàu, rửa sạch, sắc đặc, cho thêm vài hạt muối, khuấy tan, dùng để ngậm và súc miệng nhiều lần trong ngày. Sau khoảng 5 - 6 ngày, miệng sẽ bớt mùi hôi.

Bài 4: Chữa đầy hơi, bụng ậm ạch do ăn nhiều đạm: Rau mùi 50g, gừng tươi 3 lát đập giập. Tất cả rửa sạch sắc với 500ml nước, đến khi còn 200ml chia làm 2 lần, uống nóng, mỗi lần dùng cách nhau 3 tiếng. Dùng liền 3 ngày.

Bài 5: Chữa đái dầm ở trẻ nhỏ: Lấy mùi tàu, cỏ mần trầu, rau ngổ, mỗi thứ 20g, cỏ sữa lá nhỏ 10g, thái nhỏ, phơi khô. Cho tất cả vào nồi đổ 500ml nước sắc còn 150ml, uống sau bữa ăn tối. Dùng khoảng 5 - 10 ngày. Có thể nhắc lại liệu trình mới.

Để bài thuốc phù hợp với thể trạng của từng người mới có hiệu quả thì người bệnh cần được bắt mạch kê đơn ở cơ sở y tế có uy tín.

Bác sĩ Nguyễn Thúy Anh

Món ngon Hồng Kông ở Hà Nội

Ô tô dễ để, vỉa hè thoáng rộng, nhà hàng được bài trí vừa cổ vừa hiện đại, rất có phong vị Hồng Kông và dù đã 1,2 giờ sáng nhưng mặt mũi các bạn nhân viên vẫn sáng láng, tươi cười, chu đáo. Đặc biệt là vào giờ đó mà các bàn vẫn đông khách đang ngồi xì xụp quanh nồi lẩu xí quách hoặc nhỏn nhẻn mấy món nhẩm trà… Thực khách tầm này đa phần nam thanh nữ tú ăn mặc sành điệu, ngó chừng họ là các nghệ sĩ sau sô diễn mệt nhoài hay những người vừa rời khỏi các sàn nhảy, night bar và cần tiếp năng lượng sau những giờ vui chơi hết mình…

Đoàn chúng tôi đông người nên việc chọn lựa món chung hay món riêng từ gần 150 món từ thực đơn là việc không đơn giản. Tự tin là một fan cuồng của ẩm thực Hồng Kông, tôi đã khiến đêm đó mọi người rất vui vẻ với bữa ăn đêm đầy thú vị.

Ngoài các món sườn Kinh Đô, chim câu quay, xá xíu quay, bào ngư sốt nguyên con, mì vịt tiềm, mì hoành thánh, cua om miến, cháo trắng trứng muối… thì các món lẩu như lẩu xí quách, lẩu uyên ương, lẩu sa tế thực sự rất hấp dẫn khách hàng. Nước lẩu được chế biến từ nước hầm xương (bao gồm một khối thịt chân giò đã bỏ phần bì), các loại trái cây (lê, táo đỏ...) và nấm tuyết nhĩ, cùng các loại gia vị đặc biệt tạo nên nước lẩu thanh mát, đồ ăn kèm phong phú, khách hàng có thể chọn kèm lẩu các loại như gầu bò, bắp bò, ba chỉ bò, tủy, đồ viên tươi và rau, nấm. Nước lẩu ở đây có vị ngọt chất rất tinh khiết mà lại thanh thanh kèm vị mát của hương lê. Và đã nhắc tới lẩu xí quách ở quán này thì không thể không nhắc tới món rau cải xoong khác biệt được nhập hàng ngày từ TP. Hồ Chí Minh qua đường máy bay để đảm bảo độ tươi ngon rất dễ gây nghiền cho khách hàng.

Lẩu uyên ương kiểu Hồng Kông ấm bụng thực khách.

Ngay cả những món “bát trân” thời hiếm, những món xưa kia chỉ vua chúa mới được thưởng thức thì giờ ai có tiền người ấy hưởng. Hải sâm, bào ngư, vi cá, bóng cá, gân nai, yến... được đầu bếp chế biến thành các món như Hải sâm sốt nấm đông cô, Gân nai hải sẩm, Bào ngư sốt nguyên con, bào ngư gân nai, Tổ yến táo đỏ đường phèn…

Đến với nhà hàng chuyên món Hồng Kông thì không thể không gọi mấy món nhẩm trà hay còn gọi là Dim Sum. Dim Sum ở đây rất chú trọng phần vỏ bánh. Để có được vỏ bánh làm nên món Dim Sum đẳng cấp thì bột làm vỏ phải có độ trong và đục đạt chuẩn tùy theo món, vỏ bánh phải dai và dày vừa đủ để không làm chảy phần nhân bên trong, cũng như khi nguội đi thì không bị cứng, khi nằm quá lâu trong xửng hấp thì không bị nát. Tất nhiên trong các lớp vỏ tuyệt hảo ấy phải là những nguyên liệu tươi ngon, tôm thịt rau củ quả và nói không với đồ đông lạnh.

Đọc tên các món Dim Sum cũng là cái thú trước khi khai vị. Nước bọt tiết ra nhiều hơn kích thích dịch vị. Vì thế tôi cố ý đọc to và phân tích nguyên liệu từng món để mọi người thấy ngon hơn mà chọn lựa: há cảo tôm, hoặc chiên hoặc hấp. Được chế biến từ tôm sú tươi bóc vỏ, sau đó được gói bằng lớp vỏ há cảo đặc biệt, cho vào thố tre và hấp cách thủy; Bánh cuốn tôm, bánh cuốn xá xíu: vỏ bánh được tráng từ bột gạo, nhân bánh là nguyên con tôm sú bóc vỏ, thịt xá xíu quay; Xíu mại được làm từ tôm, thịt và trứng cua muối; Chân gà tàu xì, sườn tàu xì, quy linh cao, rong biển cuộn tôm thịt; Khoai môn chiên xù; các loại bánh bao: kim sa (trứng muối), xá xíu, trứng sữa thượng hải và các loại bánh cải hẹ, bánh khoai môn ngũ vị, bánh ngô tam sắc (gồm ngô, cà rốt, thịt heo..). Có vẻ như sau bữa này tôi có thể có thêm một nghề nữa gọi là guide ẩm thực?!

Nhiều người trong đoàn nói sau bữa ăn đêm này họ mới có sự phân biệt rõ ràng về món vịt quay mà xưa nay đa phần cứ ngỡ chỉ khác nhau về cách gọi. Đó là hai món vịt quay Hồng Kông và vịt quay Bắc Kinh. Cả hai món vịt quay rất nổi tiếng ở nhà hàng này đều được thực hiện bởi tay đầu bếp trứ danh người Hồng Kông. Tuy là ban đêm không thích hợp lắm với việc nhồi nhiều chất đạm nhưng cả đoàn hôm đó sau màn giới thiệu hai món vịt quay đã quyết định chọn món vịt quay Hồng Kông mà khi phân tích ra có vẻ thanh đạm mà lại đậm đà hơn món vịt quay Bắc Kinh nặng về thưởng thức phần da. Vịt quay Hồng Kông sau khi tẩm gia vị được quay nguyên con trong lu than hoa, chín vàng thơm ngon. Con vịt vừa phải không to không bé, thịt chín hồng vàng thơm ngon được chặt miếng vừa ăn cho ra đĩa, dội nước sốt lên ăn cùng xí muội chua ngọt; da giòn thịt mềm. Quả thực là rất vừa miệng. Tuy nhiên mọi người cũng không đành để món vịt Bắc Kinh bị đặt hàng thứ yếu nên đã hẹn nhau hôm khác quay lại để được thưởng thức món vịt Bắc Kinh với những công đoạn cầu kỳ, tinh tế.

Với vịt quay Bắc Kinh phải nói không quên được món da giòn cuốn gỏi. Sau khi con vịt được quay giòn, phần da mỏng, giòn, có màu vàng sậm được mang ra tận bàn phục vụ thực khách. Phần da này được lọc ra cuộn cùng với dưa leo, ớt đỏ, hành cây, bò bía chấm cùng nước sốt dành riêng cho món vịt quay Bắc Kinh. Phần này được coi như màn khai vị. Sau đó phần thịt nạc được đầu bếp lóc ra cho khách lựa chọn có thể xào mỳ, miến, phở, xào rau nấm hoặc chiên cơm. Chốt hạ phần xương sẽ được rang muối để thực khách có thể nhâm nhi hoặc có thể nấu canh.

Một đêm lang thang ở con phố đẹp nhất Hà Nội, ngấm hương vị đêm cùng với những món ngon đậm chất Hồng Kông khiến chúng tôi cảm thấy những trải nghiệm về ẩm thực thật thú vị...

Lan Ngọc

Chuyên gia dinh dưỡng chỉ ra các sai lầm cho con ăn dặm khiến con biếng ăn, chậm lớn

Chỉ tên các sai lầm mà mẹ Việt hay mắc phải khi cho con ăn dặm

TS Phan Bích Nga, Giám đốc Trung tâm khám, tư vấn dinh dưỡng, Viện dinh dưỡng Quốc gia cho rằng, hiện nay nhiều bậc cha mẹ có con trong độ tuổi ăn dặm mắc phải rất nhiều sai lầm khi cho trẻ ăn dặm. Đây là một giai đoạn phát triển cực kỳ quan trọng của trẻ, nhưng nhiều bậc phụ huynh đang áp đặt những quan điểm sai lầm lên trẻ trong quá trình nuôi con như cho con ăn dặm quá sớm hoặc quá muộn, không cho trẻ ăn dầu mỡ vì cho rằng trong thịt đã có mỡ, hay không chú trọng nguồn đạm động vật trong bữa ăn của trẻ, ép trẻ ăn quá nhiều so với khả năng của bé….

TS.BS Phan Bích Nga, Giám đốc Trung tâm khám, tư vấn dinh dưỡng, Viện dinh dưỡng Quốc gia

Nhiều bậc phụ huynh khi thấy con ăn sữa tốt, có dấu hiệu thích ăn các loại thực phẩm khác từ 4 tháng tuổi, cộng thêm suy nghĩ rằng cho trẻ ăn dặm sớm sẽ giúp bé cứng cáp hơn, nên đã cho trẻ ăn dặm từ 4 tháng. Nhưng điều này hoàn toàn sai lầm.

TS Phan Bích Nga lý giải, khi trẻ được 6 tháng tuổi, số lượng, chất lượng các chất cần thiết cho trẻ trong sữa mẹ không đủ đáp ứng nhu cầu của bé, nên đây là thời điểm phù hợp cho bé ăn dặm. Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cũng khuyến nghị nên cho trẻ ăn dặm từ 6 tháng tuổi vì các nghiên cứu khoa học đã chỉ ra, việc cho trẻ ăn dặm khi bé tròn 6 tháng là phù hợp và bảo đảm tốc độ phát triển của trẻ.

Cho trẻ ăn dặm sớm hơn hay muộn hơn đều không tốt. Theo TS Nga, nếu cho trẻ ăn dặm sớm từ 4 tháng tuổi, trẻ sẽ bớt bú mẹ, điều này đồng nghĩa với việc cha mẹ đang cắt giảm kháng thể tự nhiên từ sữa mẹ khiến cho trẻ dễ bị nhiễm bệnh. Việc ăn dặm sớm hay muộn còn phụ thuộc vào điều kiện và thể trạng của bé và mẹ. Nếu các bé lên cân chậm do sữa mẹ không đủ hoặc người mẹ phải đi làm sớm, trong trường hợp này có thể khuyến nghị cho trẻ bắt đầu ăn dặm từ thời điểm 4 tháng.

Có bậc phụ huynh quan niệm, sữa mẹ tốt nên kéo dài thời gian cho bé bắt đầu ăn dặm, điều này cũng không tốt. TS Nga cho biết, 6 tháng sau sinh, sữa mẹ không còn đáp ứng đủ năng lượng cho trẻ, bởi thời gian này các vi chất trong sữa mẹ giảm đi một nửa so với lúc mới sinh. Lúc này sữa mẹ chỉ cung cấp khoảng 700kcal cho bé, trong khi một bé 6 tháng tuổi cần năng lượng nhiều hơn 700kcal mỗi ngày, ít nhất từ 800 -900kcal. Nếu một bé 6 tháng chỉ bú mẹ sẽ không đủ năng lượng và dễ bị gầy so với các bé cùng tuổi, thậm chí bị thiếu máu, thiếu kẽm, ảnh hưởng tới sự phát triển của trẻ.

Cho trẻ ăn dặm thế nào là đúng?

TS Phan Bích Nga cho rằng, WHO đã khuyến nghị nên cho trẻ ăn dặm từ 6 tháng. Ở thời điểm này có thể cho trẻ bắt đầu ăn bột trứng, bột thịt. Nguyên tắc chung khi tập ăn cho bé là ăn từ ít đến nhiều, từ lỏng đến đặc. Cha mẹ nên lưu ý bữa ăn của trẻ phải đủ 4 nhóm cơ bản: tinh bột, đạm (động vật), chất béo, rau củ chất xơ. Trẻ ăn đủ lượng và chất sẽ không bị thiếu dinh dưỡng, song song với các bữa ăn dặm, mẹ vẫn cho bé bú hoặc dùng sữa sau 2 tuổi.

Khi mới bắt đầu ăn dặm, các bà mẹ có thể tập cho trẻ ăn bột ngọt sau đó tiến tới tập trẻ ăn đa dạng đảm bảo đủ dinh dưỡng (bột thịt, bột trứng). Ăn từ lỏng đến đặc từ ít đến nhiều, với trẻ biếng ăn thì không nên đưa ngay 1 suất ăn cho trẻ mà nên tập cho bé ăn dần dần cho đến khi trẻ hứng thú ăn, không sợ ăn. Có những bé ăn tốt thì chỉ nên gói gọn các bữa cho trẻ, lúc mới ăn dặm có thể ăn 1 bữa rồi tăng lên 2 bữa, nếu bé ăn tốt, từ 8-9 tháng tăng lên 3 bữa.

Theo TS Nga, từ bú mẹ đến ăn dặm là cả quá trình thay đổi, phụ huynh không nên nhồi nhét, ép con ăn sẽ khiến con biếng ăn. Một trong các nguyên nhân khiến trẻ biếng ăn là do môi trường, cách cho ăn chưa hợp lý, do trẻ hay mắc bệnh như viêm đường hô hấp trên… Do vậy mỗi gia đình cần biết con đang ở giai đoạn nào. Mỗi đứa trẻ là một cá thể độc lập không nên nhìn theo con người khác, cha mẹ cần tôn trọng ý thích của trẻ thích món gì, ăn giờ nào, cần tập cho trẻ vui vẻ trong bữa ăn, không được đánh trẻ tạo cho trẻ biếng ăn tâm lý khiến con cứ nhìn đồ ăn, bát đĩa là sợ hãi… Đây là điều tối kỵ và chỉ làm nặng tình trạng biếng ăn của trẻ. Trẻ không cần thiết phải ăn quá nhiều, nếu sức khoẻ vẫn tốt, không nên quá đề cao vấn đề cân nặng.

TS Nga khuyên cách cho trẻ ăn phải đúng từ đầu, cần phải rèn nếp cho trẻ. Khi trẻ biết ngồi nên cho trẻ có ghế ngồi ăn, luyện cho trẻ ăn hết phần của con (sau 15 phút thấy con chán thì nên thôi không nên kéo dài), nên tập cho con tự lực. Việc quá quan tâm làm giúp trẻ làm cho trẻ sẽ khiến trẻ phụ thuộc vào người khác trong việc ăn uống.TS tâm lý Vũ Thu Hương, Đại học Sư phạm Hà Nội cho rằng, việc cha mẹ quá quan tâm đến thời gian biểu mỗi bữa ăn, sợ con đói cho con ăn quá dầy đều là những sai lầm nhiều người mắc phải, điều này sẽ dẫn tới đứa trẻ sẽ có phản ứng. Hiện nay, trẻ biếng ăn do bệnh lý không cao mà biếng ăn do tâm lý cao, trẻ biếng ăn do bố mẹ cho ăn không đúng chiếm phần lớn. Nhiều cha mẹ chỉ tập trung vào việc cho con ăn nhưng lại không cho trẻ tập thể thao, vận động sợ con ốm. Khi đó, trẻ không được xả năng lượng, khiến người ấm ách không ăn được nhiều.

Hải Yến

12 siêu thực phẩm giữ ấm cơ thể trong mùa đông

Mùa đông, nhiệt độ xuống thấp khiến chúng ta luôn cảm thấy rất lạnh, thậm chí là cóng. Để giúp bạn chống đỡ với giá rét suốt cả một mùa đông dài, hãy bổ sung cho cơ thể những siêu thực phẩm giàu dưỡng chất, giàu chất chống oxy hóa và có tác dụng tăng cường hệ miễn dịch.

Cơ thể chỉ có thể chống đỡ giá rét tốt nếu khỏe mạnh và có hệ miễn dịch tốt mà thôi. Những đồ uống nóng hổi hay thực phẩm nấu chín sau sẽ giúp bạn ấm áp suốt cả một mùa đông dài.

Cháo bột yến mạch

Cháo bột yến mạch là thứ đồ ăn rất phù hợp khi mà thời tiết ngày càng lạnh dần. Loại cháo này được chế biến từ ngũ cốc nên giàu chất xơ, các loại protein từ thực vật. Do vậy mà chỉ cần ăn một bát cháo yến mạch cũng có thể giúp bạn có đủ năng lượng suốt một thời gian dài.

Khi nhắc đến thành phần của cháo bột yến mạch không thể bỏ qua tinh bột. Những nghiên cứu trong dinh dưỡng đều chỉ ra rằng: Chỉ cần 3g tinh bột trong thành phần của cháo bột yến mạch mỗi ngày sẽ giúp cơ thể chúng ta giảm từ 5 – 10% lượng cholesterol xấu.

Để món cháo bột yến mạch trở nên dinh dưỡng hơn, các chuyên gia dinh dưỡng khuyên bạn nên dùng thêm một số thực phẩm chứa chất béo lành mạnh như bơ hạnh nhân, hạt Chia –loại thực phẩm chứa nhiều khoáng chất, đạm nhưng không chứa cholesterol.

Cacao nóng

Một cốc cacao nóng cũng đủ khiến cơ thể ấm áp trong ngày đông giá rét. Bạn chỉ cần pha đường, kẹo dẻo marshmallow, 2 thanh socola đen với sữa hạnh nhân rồi khuấy đều.

Ngoài ra, nếu sử dụng socola đen trong các bữa ăn hàng ngày cũng cải thiện sức khỏe đáng kể. Một loại flavonoids có trong thành phần của cacao là chất chống oxy hóa có tác dụng làm giảm những nguy hại từ các gốc tự do - mầm mống của bệnh tim mạch, và bệnh ung thư. Cũng nhờ cacao có chứa flavonoid nên các tế bào máu ít bị ảnh hưởng bởi các gốc tự do.

Cải Brussel

Ăn bắp cải tí hon sẽ giúp cơ thể chúng ta chống lại những giá lạnh của mùa đông rất hiệu quả. Thành phần chính trong cải Brussel phải kể tới như chất xơ, phytonutrients, trong đó vitamin C chiếm 74,8 mg. Mặc dù không điều trị hoàn toàn được những cơn sổ mũi nhưng vitamin C lại nhanh chóng xoa tan chứng cảm lạnh.

Vị đắng lạ miệng của cải brussel không chỉ mang hương vị đặc trưng mà còn có tác dụng làm ấm cơ thể khi trời trở rét. Bạn nên chế biến cải brussel với dầu ô liu mang đến cho bạn và gia đình món ăn với hương vị ngọt mát, thanh thanh.

Súp bí đỏ

Đối với những người thiếu vitamin A, dưỡng chất cần thiết tăng cường thị lực thì nên ăn các món được chế biến từ bí đỏ. Những phụ nữ độ tuổi trưởng thành cần 0,7mg/ngày.

Vì vậy, khi nấu canh chỉ cần khoảng từ 1/3 – một nửa quả bí ngô nghiền nhỏ là đủ. Còn với những người muốn giảm lượng calo thì bí ngô cũng là lựa chọn hàng đầu do mang đặc tính chống oxy hóa của beta-carotene – hoạt chất khá phổ biến trong những thực phẩm sáng màu, có khả năng chống ung thư cao.

Ớt

Qủa ớt, một gia vị được chế biến trong những món canh, hầm chứa hợp chất có tên là capsaicin giúp hương vị món canh nhà bạn thêm cay, nóng, đậm đà, thúc đẩy quá trình trao đổi chất cũng như hạn chế sự tích tụ chất béo.

Vị cay, nóng của quả ớt làm nóng cơ thể. Đối với những món ăn giàu chất béo thì capsaicin sẽ giảm trọng lượng cơ thể tới 8%. Theo các nhà nghiên cứu tại Hàn Quốc thì hạt trong quả ớt chứa protein nên nhờ đó mà các cơ luôn săn chắc.

Quả bơ

Có một cách thưởng thức bơ mùa lạnh như sau: Chúng ta rang trái bơ. Sau khi rang xong thì xắt thành những miếng nhỏ ăn cùng các loại rau quả khác. Lượng chất béo không bão hòa đơn có trong thành phần của quả bơ giúp giảm lượng cholesterol không tốt, đồng thời cung cấp dưỡng chất đi nuôi các tế bào.

Theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ: Trái bơ còn khiến chúng ta có cảm giác no, duy trì năng lượng cho cơ thể. Còn nghiên cứu được công bố trên tạp chí Dinh dưỡng lại chỉ ra rằng ăn 1/5 trái bơ có thể tăng độ hài lòng lên đến 23%trong khoảng 5 giờ.

Quả óc chó

Óc chó là thứ quả được dùng quanh năm, đặc biệt vào mùa thu, thời điểm thu hoạch. Sẽ thật tuyệt vời nếu nướng quả óc chó trên bánh cookie trong lò nướng 3500khoảng 5 phút. Phun dầu ăn lên và cho thêm chút gia vị như hạt tiêu để hương thơm của món ăn thêm phần độc đáo.

Bánh nhân hạt óc chó là món ngon không cưỡng lại được trong mùa đông

Điều tuyệt vời hơn là trong quả óc chó có chứa axit alpha-linolenic – loại axit béo omega-3 tăng cường sức khỏe tim mạch. Các nghiên cứu khoa học đều cho thấy: Những người sử dụng quả óc chó, tinh dầu óc chó hay tinh dầu hạnh nhân đều khắc phục được bệnh huyết áp hiệu quả hơn những người bổ sung rất ít lượng axit alpha-linolenic cho cơ thể.

Táo

Táo là loại quả vị ngọt tuyệt hảo trong mùa thu. Được dùng để tăng cường hệ tiêu hóa nhờ thành phần trong quả táo giàu chất xơ hòa tan, và chất xơ không hòa tan. Từ đó các nghiên cứu khoa học cũng cho hay: Một quả táo trung bình, chưa gọt vỏ chứa 4,4 gam chất xơ.

Để tăng cường chất chống oxy hóa khi dùng táo, chúng ta nên rắc ít bột quế lên miếng táo. Các chuyên gia cho biết thêm: Lượng nước trong 1 quả táo chiếm khoảng 86%. Có thể nói táo cũng là loại thực phẩm giúp cơ thể giữ nước hiệu quả.

Khoai lang

Tương tự quả bí ngô, khoai lang đặc biệt giàu vitamin A. Chỉ cần 1 củ khoai nướng trung bình cũng mang lại nhiều giá trị dinh dưỡng cho cơ thể. Hơn thế nữa, trong thành phần của khoai lang còn có vitamin C, kali, canxi, và ít sắt.

Khoai lang nướng giúp bạn ấm áp và khỏe mạnh hơn trong mùa đông

Khoai lang nướng gần như lượng calo rất thấp. Nên tránh các loại bơ thực vât, các chất béo từ bơ rắc lên miếng khoai. Điều chắc chắn là ăn khoai lang chống ung thư rất hiệu nghiệm.

Bí đao

Không chỉ chứa vitamin C, canxi hầu hết các loại bí đao đều chứa kali. Nghiên cứu khoa học đã chứng minh rằng những bữa ăn giàu kali có thể giảm nguy cơ bị đột quỵ lên đến 21%, hạn chế mắc bệnh tim mạch. Thành phần trong bí đao còn là vitamin A, chất xơ.

Chúng ta nấu chín bí đao rồi cho thêm muối, tỏi, hạt tiêu, thậm chí là rau thì là hay củ nghệ tươi. Một điều lưu ý nữa bạn nên biết là tách lấy hạt bí đao mang rang, nướng giống như hạt quả bí ngô.

Trà gừng

Tính chất của gừng là sinh nhiệt nên giúp giữ ấm cho cơ thể. Cững từ đặc tính này nên gừng còn có tác dụng thúc đẩy quá trình trao đổi chất, tăng cường lưu thông máu.

Thực tế cho thấy những người uống trà gừng nóng buổi sáng thấy không bị đói. Điều cuối cùng là trà gừng còn có tác dụng giảm đau nhức sau những lần tập luyện với cường độ cao.

Nguyễn Lương

(theo Health)

Các thực phẩm không nên dùng khi mắc chứng thận hư

(suckhoedoisong.vn) - Hội chứng thận hư là hội chứng lâm sàng và sinh hoá xuất hiện ở nhiều bệnh do tổn thương ở cầu thận, đặc trưng bằng những dấu hiệu sau: phù, protein niệu cao, protein máu giảm, lipid máu tăng. Khi mắc hội chứng thận hư, bệnh nhân thường bị suy dinh dưỡng do thiếu protein - năng lượng do mất nhiều protein qua đường nước tiểu kèm theo chán ăn do giảm dịch ruột, phù gan và nội tạng. Ngoài ra người bệnh thường kém ăn vì cảm thấy căng trướng do bị cổ trướng.

Hội chứng thận hư kéo dài sẽ dẫn đến tiêu cơ bắp, rụng tóc. Tình trạng thiếu dinh dưỡng còn góp phần làm tăng tình trạng mắc các bệnh nhiễm khuẩn trong hội chứng thận hư như: viêm phúc mạc tiên phát, viêm phổi, viêm cơ, lao phổi... Cho nên ngoài việc điều trị bằng thuốc, chế độ ăn trong hội chứng thận hư cũng đóng vai trò hết sức quan trọng giúp cơ thể tăng sức đề kháng và chống lại các rối loạn về thành phần sinh hóa trong máu.

Nguyên tắc xây dựng chế độ ăn cho người bệnh

Giàu chất đạm (protein): Do mất nhiều protein qua nước tiểu, làm giảm protein máu, giảm áp lực keo gây phù, teo cơ, suy dinh dưỡng, do đó chế độ ăn phải bù đủ lượng đạm cho chuyển hoá của cơ thể và số lượng đạm mất qua nước tiểu, nhưng cũng không nên ăn quá nhiều đạm vì có thể sẽ làm xơ hoá cầu thận dẫn đến suy thận.

Lượng đạm trung bình 1 ngày = 1g/1kg/ngày + lượng protein mất qua nước tiểu trong 24 giờ. Trong đó 2/3 là đạm động vật có giá trị sinh học cao từ thịt cá, tôm, cua, trứng, sữa. 1/3 là đạm thực vật từ gạo, mì, đậu, đỗ...

Cấu trúc của thận.

Năng lượng: Đảm bảo đủ năng lượng từ 35-40 kcalo/kg/ngày.

Chất béo: Nên giảm ăn chất béo (20-25g/ngày). Do rối loạn chuyển hoá lipid máu, tăng cholesterol, vì vậy không nên ăn các loại thực phẩm chứa nhiều cholesterol như óc, lòng, các loại phủ tạng động vật, bơ, mỡ, trứng; đặc biệt nên tránh quan niệm “ăn thận bổ thận” vì trong thận (bầu dục) có chứa nhiều cholesterol. Khi chế biến thức ăn nên hấp, luộc, hạn chế xào, rán, quay. Nên dùng các loại dầu thực vật như: dầu đậu tương, dầu hạt cải, dầu lạc. dầu vừng để thay thế mỡ.

Các vitamin, muối khoáng và nước: Lượng nước trong chế độ ăn và uống hằng ngày bằng lượng nước tiểu bài tiết ra + 500ml. Ăn nhạt, bớt muối, mì chính: 1-2g muối/ngày. Ăn nhiều các loại thực phẩm có chứa nhiều vitamin C, beta caroten, vitamin A, selenium (như các loại rau xanh, quả chín có màu đỏ và vàng: đu đủ, cà rốt, xoài, giá đỗ, cam...) vì các loại vi chất dinh dưỡng nêu trên có tác dụng chống ôxy hoá, chống tăng các gốc tự do - là những chất xơ hoá cầu thận, chống dẫn đến suy thận. Trong trường hợp tiểu ít và có kali máu tăng thì phải hạn chế rau quả.

Những thực phẩm nên dùng chobệnh nhân

Chất đường bột: các loại gạo, mì, khoai sắn, đều dùng được.

Chất béo: các loại dầu thực vật (dầu đậu tương, dầu mè, lạc, vừng...).

Chất đạm: các loại thịt nạc, cá nạc, trứng sữa, đậu đỗ... Nên sử dụng sữa bột tách bơ (sữa gầy) để tăng cường đạm và canxi.

Các loại rau quả: ăn được tất cả các loại rau quả như người bình thường, trừ trường hợp tiểu ít thì phải hạn chế rau quả.

Số lượng thực phẩm nên dùng trong một ngày:

Gạo tẻ: 250-300g, thịt nạc hoặc cá nạc: 200g, dầu ăn: 10-15g, rau: 300-400g, quả: 200-300g, muối ăn: 2-4g, sữa tách bơ: 25-50g, đường: 10g.

Lưu ý: Ăn nhạt hoàn toàn trong giai đoạn phù, khi hết phù có thể ăn 2 thìa cà phê nước mắm 1 ngày.

Những thực phẩm không nên dùng hoặc hạn chế dùng

Hạn chế ăn chất béo bằng cách chế biến các món hấp, luộc. Hạn chế xào, rán, mỡ động vật. Không ăn các phủ tạng động vật như tim, gan, thận, óc, dạ dày... Trứng chỉ nên ăn 1-2 quả/tuần. Nếu bệnh nhân không tiểu được thì không nên ăn các loại quả có hàm lượng kali cao như cam, chanh, chuối, dứa, mận...

Việc kiểm soát về mặt y học sự tái phát bệnh sỏi thận đòi hỏi chế độ ăn kiêng và những thay đổi về thói quen sống cũng như điều trị, chẳng hạn như việc thêm vào cơ thể muối kali citrate, chất đã được chứng minh có thể giảm tỉ lệ hình thành sỏi thận mới ở bệnh nhân sỏi thận. Nhưng nhiều bệnh nhân lại không dung nạp kali citrate bởi nó có tác dụng phụ tới dạ dày - ruột. Trong những trường hợp như thế, việc bổ sung chất citrate (có trong nước cam) có thể được xem như một loại thuốc. Nước cam có thể đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát bệnh sỏi thận và có thể được coi là một lựa chọn cho các bệnh nhân không dung nạp chất kali citrate.

BS. Phan Hà Lê